Tại Việt Nam, những năm gần đây, Bộ y tế ‘đã phát động phong trào vệ sinh bàn tay ở cả bệnh viện và cộng đồng. Giữ gìn vệ sinh trong đó có vệ sinh tay có thể phòng ngừa được những căn bệnh truyền nhiễm đã và đang diễn ra, biện pháp đơn giản nhất là rửa tay bằng xà phòng.
Cha đẻ của vệ sinh tay trong y khoa
Vào những năm 1840, Ignaz Semmelweis (1818-1865), một bác sĩ người Hungary, công tác tại Bệnh viện đa khoa Vienne (Áo) khi chứng kiến số trường hợp sản phụ tử vong do sốt hậu sản tại một khoa sản do các bác sĩ đứng đầu cao hơn đáng kể so với phòng khám của các nữ hộ sinh, Ignaz quyết đi tìm lý do. Các học viên bác sĩ tại Bệnh viện Đa khoa Vienna thường thực hành tại các phòng xác, khám nghiệm tử thi, rồi ngay sau đó di chuyển tới khoa sản để đỡ đẻ, mà không hề vệ sinh tay. Một lần, một trong số những học viên bác sĩ vô tình bị dao mổ cắt vào tay khi đang mổ bắt con cho một sản phụ và qua đời sau đó, với các triệu chứng tương tự các sản phụ qua đời vì sốt sản. Ignaz đặt ra giả thuyết các “hạt xác chết” là nguyên nhân dẫn tới cái chết của cả hai. Các hạt này dính trên tay bác sĩ, sau đó xâm nhập vào cơ thể sản phụ trong quá trình sinh con.
Để kiểm tra lý thuyết của mình, ông đã ra lệnh cho các bác sĩ vệ sinh tay và dụng cụ phẫu thuật bằng dung dịch clo, với hy vọng clo tẩy được mùi gây chết người từ các “hạt xác chết”. Trước thí nghiệm của Ignaz, tỷ lệ tử vong của sản phụ sau sinh là 18%. Sau khi các bác sĩ được yêu cầu vệ sinh tay sau mỗi lần khám nghiệm tử thi, tỷ lệ tử vong giảm xuống chỉ còn 1%.
Dù đạt kết quả khả quan, ý tưởng của ông bị nhiều người phản đối. Cộng đồng y tế từ chối tin rằng giải pháp cho tỷ lệ tử vong cao có thể đơn giản như vậy. Các bác sĩ trên khắp châu Âu cho rằng đã bị xúc phạm khi nói họ phải vệ sinh tay, điều mà họ thường không làm. Bản thân Semmelweis không thể đưa ra lời giải thích khoa học nào cho khuyến nghị của mình. Semmelweis mất chức và bị giới y khoa tẩy chay. Ông bị đuổi việc, quãng thời gian sau đó được cho là suy sụp tinh thần. Ông qua đời trong viện tâm thần, ở tuổi 47.
Ngày nay, ở Hungary, người ta lập nên bảo tàng Semminweis, bệnh viện Semminweis. Tại Áo người ta thành lập bệnh viện sản khoa Semminweis và ông đã được ghi nhận là người mở đường cho học thuyết về vô trùng và học thuyết về nhiễm khuẩn bệnh viện.
Các mốc lịch sử của vệ sinh tay
Năm 1879 , tại một hội thảo khoa học ở Paris, bác sĩ Louis Pasteur đã lên tiếng: ‘Nguyên nhân gây tử vong ở những bà mẹ bị nhiễm trùng hậu sản chính là các bác sĩ đã sử dụng bàn tay khám các bà mẹ bị bệnh rồi khám các bà mẹ mạnh khoẻ’. Sau đó, ông đã đưa ra Lý thuyết về ‘Mầm bệnh’ và phương pháp tiệt khuẩn Pasteur được sử dụng tới ngày nay. Các bác sĩ phẫu thuật bắt đầu vệ sinh tay một cách nghiêm túc. “Khi bạn rạch da của ai đó – lớp da bảo vệ của mỗi người – bạn phải có biện pháp phòng ngừa thật cẩn thận”. Bác sĩ phẫu thuật người Anh Joseph Lister đã đi tiên phong trong phẫu thuật sát trùng, trong đó có vệ sinh tay.
Năm 1910 , Bác sĩ Rosephine Baker (Hoa Kỳ) đã tổ chức khoá tập huấn đầu tiên giảng dạy về vệ sinh bàn tay cho những cán bộ y tế chăm sóc bệnh nhi.
Vào những năm 1975 và 1985 , CDC Hoa Kì đã công bố hướng dẫn về thực hành vệ sinh tay trong bệnh viện, chủ yếu là ủng hộ việc vệ sinh tay bằng xà phòng không kháng khuẩn. Vệ sinh tay bằng xà phòng kháng khuẩn được khuyến cáo trước và sau khi làm các thủ thuật xâm lấn hoặc trong quá trình chăm sóc các bệnh nhân có nguy cơ cao.
Năm 2002 , CDC Hoa Kì đã công bố hướng dẫn sửa đổi về vệ sinh tay, một thay đổi lớn trong các hướng dẫn này là khuyến nghị sử dụng chất chà tay có chứa cồn để khử nhiễm tay sau mỗi lần tiếp xúc với bệnh nhân và sử dụng xà phòng với nước để làm sạch bàn tay bị nhiễm bẩn.
Năm 2007 , dựa vào các kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học trên Thế giới, Tổ chức y tế Thế giới đã đưa ra những khuyến cáo: Vệ sinh tay là biện pháp đơn giản nhất, rẻ tiền nhất và cũng hiệu quả nhất trong kiểm soát nhiễm khuẩn, do đó cần tăng cường sự tuân thủ vệ sinh tay. Sát khuẩn tay bằng dung dịch chứa cồn là phương pháp nhanh nhất, hiệu quả nhất trong kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện.
Năm 2008 , Liên hợp quốc đã chọn ngày 15 tháng 10 hàng năm là ngày “Thế giới vệ sinh tay với xà phòng”.
Đến năm 2009 , Tổ chức y tế Thế giới – WHO đã lấy ngày 5 tháng 5hàng năm là ngày vệ sinh tay toàn cầu -World Hand Hygiene Day – phát động chiến dịch “BẢO VỆ SỰ SỐNG: HÃY VỆ SINH TAY” nhằm kêu gọi các cơ sở y tế tham gia hưởng ứng chiến dịch. Sáng kiến thường niên của Tổ chức y tế Thế giới là một phần của nỗ lực toàn cầu do WHO khởi xướng để giúp nhân viên y tế tăng cường thực hiện vệ sinh tay trong chăm sóc người bệnh và qua đó hỗ trợ phòng ngừa các nhiễm khuẩn bệnh viện thường là nguy hiểm, nâng cao nhận thức về vai trò quan trọng của việc vệ sinh tay mang lại đối với sức khỏe cộng đồng nói chung.
Vệ sinh tay và đại dịch Covid-19
Đại dịch COVID-19 xuất hiện ở thế kỷ 21, khi loài người đang sống trong thời đại công nghệ số với những tiến bộ khoa học kỹ thuật phát triển theo từng ngày. Hàng trăm loại văcxin được điều chế, hàng nghìn phác đồ điều trị những căn bệnh nan y được ra đời, nhưng khi dịch bệnh lan nhanh, phương pháp được cho là tốt nhất mà tất cả các quốc gia kêu gọi người dân áp dụng lại đơn giản là “vệ sinh tay sạch sẽ, đeo khẩu trang và giữ khoảng cách an toàn với mọi người”. Những biện pháp này được người dân châu Á áp dụng rất nhanh chóng, các nước châu Âu ban đầu tỏ ra thờ ơ không coi trọng nhưng cuối cùng cũng thay đổi cách nghĩ khi số ca nhiễm COVID-19 tăng nhanh. Khi một đại dịch mới bùng phát, vệ sinh tay có lẽ là điều tất cả chúng ta có thể làm.
COVID‐19 đã lan rộng khắp thế giới mà hầu như không có khu vực nào không bị ảnh hưởng. Tốc độ lây lan và tỷ lệ tử vong đáng báo động, nhiều quốc gia và khu vực đã đưa ra các biện pháp để ngăn chặn sự lây lan của COVID‐19 và vệ sinh tay đã nhận được sự quan tâm đáng kể trong đại dịch COVID‐19. Đây là một biện pháp phòng ngừa chính, đơn giản mà hầu hết mọi người có thể thực hiện một cách độc lập. Vệ sinh tay bằng xà phòng và nước trong ít nhất 20 giây hoặc sử dụng chất khử trùng tay có cồn khi không có xà phòng và nước là tuyến phòng thủ đầu tiên để ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh. Ngoài sự xuất hiện nhiều hơn trên các nền tảng truyền thông xã hội và các phương tiện quảng cáo khác, tầm quan trọng của việc vệ sinh tay giờ đây thường được thấy trên các bản tin hàng ngày, vì các sáng kiến vệ sinh tay được thực hiện bởi những chính trị gia, nhân vật công chúng và nhiều người khác. Thật đáng khen ngợi khi thấy những nỗ lực lớn hơn và rộng rãi hơn để nâng cao nhận thức về vệ sinh tay và sự gia tăng đáng kể những người lên tiếng và nói về tầm quan trọng của vệ sinh tay.
Vệ sinh tay luôn là một trong những cách hiệu quả nhất để ngăn ngừa bệnh tật. Đó là một hành động đơn giản khi muốn giữ cho chúng ta khỏe mạnh và an toàn. Vệ sinh tay cũng là một trong những nền tảng quan trọng của việc ngăn ngừa COVID-19. Hơn bao giờ hết khi chúng ta chấp nhận điều bình thường mới và sống với COVID-19, vệ sinh tay cần phải trở thành một phần không thể thiếu trong thói quen hàng ngày và cuộc sống của chúng ta, khi chúng ta trải qua đại dịch này và hơn thế nữa, để bảo vệ chúng ta khỏi bệnh tật.
Nguồn: Internet
